Էրիկ Վանյան «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր Միջին դպրոց 6․10 դասարան 

Մշուշների շղարշի տակ
Աշնան խաշամն է խշխշում,
Քամու ձեռքերն անհամարձակ
Ամպի փեշերն են քաշքշում:
Ամպը լեզուն կուլ է տվել,
Հնար չունի որոտալու:
Ցերեկն էլ է ցրտից կծկվել,
Չէ՛, երևի ձյուն է գալու:

Առաջադրանքներ

1.Անծանոթ բառերը դո՛ւրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:

Շղարշ-թափանցիկ ցանցկեն նուրբ գործվածք:

Խաշամ-ծառերից թափված աշնան տերև։

Մշուշ-մառախուղ

Որոտալ-որոտի  ձայն  հանել։

2. Ընդգծված բառերը գործածի՛ր նախադասությունների մեջ:

Աշնանը,  երբ  նայում  ենք  երկնքին,կարծես ամպերը  թաքնվել  են  շղարշի  ետևում։

Աշնանը  զբոսնելիս,մեր ոտքերի  տակ   լսվում  է  խաշամի  խշխշոցը։

Մենք  ձեռքերով կարող  ենք  շատ բաներ  անել։

Երբ  նայում  եմ  երկնքին,ամպերը  կարծես  շարժվում  են։

Հայերենը  գեղեցիկ  լեզու է։

Փոքր  երեխաները  շատ  են  վախենում  կայծակի  որոտալուց։

Երբ  թշնամին  մոտենում  է,ոզնին  կծկվում  է։

3. Վերնագրի՛ր բանաստեղծությունը:

Աշուն։

4.   Ինչպե՞ս ես հասկանում հետևյալ պատկերները.

1. Մշուշների շղարշի տակ- մառախուղի  թափանցիկ շերտը։
2. Ամպը լեզուն կուլ է տվել-ամպը  լուռ  է,ոչ մի ձայն չկա։
3. Ցերեկն էլ է ցրտից կծկվել-ցերեկվա  ժամին  էլ  է  դրսում ցուրտ։

5.Կարդալիս՝

1.  ի՞նչ գույներ ես տեսնում,

Կարդալիս  տեսնում  եմ  հետևյալ գույները՝դեղին,նարնջագույն,շագանակագույն,ոսկեգույն ։

1.  ի՞նչ ձայներ ես լսում։

Կարդալիս  լսում  եմ  խշխշոց։

Վարժ․197

Հաշվել՝  օգտվելով   գումարման  հատկություններից։

ա)8+56+12=76

8+12=20  56+20=76

240+60+248=548

240+60=300   300+248=548
247+950+50=1247

950+50=1000    247+1000=1247

98+998+9998+2+2+2=11100

98+2=100   998+2=1000  9998+2=10000

100+1000+10000=11100

7+8+9+10+11+12+13=70

7+13=20   8+12=20   9+11=20     20+20+20+10=70

Վարժ․199

Հաշվել  արտահայտության  արժեքը։

ա)453000։(6.50)-(200000-36.5530)=590

6.50=300   36.5530= 199080   200000-199080=920

453000։300=1510    1510-920=590

Վարժ․200

Հաշվել՝  օգտվելով  գծագրում  բերված  տվյալներից․

• A-ից D  ճանապարհի  երկարությունը,

AD=AB+BC+CD=65 կմ  200 մ+72 կմ  400 մ+30 կմ 800 մ=168  կմ  400 մ

1 կմ=1000 մ  65.1000=65000   65000+200=65200    72.1000=72000  72000+400=72400    30.1000=30000   30000+800=30800   65200+72400+30800=168400

• B-ից E  ճանապարհի  երկարությունը,

BE=BC+CD+DE=72 կմ  400 մ+30  կմ  800 մ+80 կմ  600 մ=183 կմ  800 մ

1 կմ=1000 մ  72.1000=72000  72000+400=72400   30.1000=30000  30000+800=30800  80.1000=80000  80000+600=80600

72400+30800+80600=183800

• A-ից E  ճանապարհի  երկարությունը,

AE=AB+BC+CD+DE=65 կմ  200 մ+72  կմ  400  մ+30 կմ  800 մ+80 կմ  600 մ=249 կմ

1 կմ=1000 մ  65.1000=65000   65000+200=65200   72.1000=72000  72000+400=72400   30.1000=30000   30000+800=30800   80.1000=80000  80000+600=80600

65200+72400+30800+80600=249000

 

Վարժ․197

Հաշվել  օգտվելով  գումարման  հատկությունից։

բ)24+48+6=78

24+6=30   30+48=78

80+320+332=732

320+80=400     400+332=732

170+30+193=393

170+30=200   200+193=393

99+999+9999+1+1+1=

99+1=100   999+1=1000   9999+1=10000  100+1000+10000=11100

17+18+19+20+21+22+23=

23+17=40    18+22=40   19+21=40    20+23=43

40+40+40+43=163

Վարժ․199

Հաշվել  արտահայտության  արժեքը։

բ)427400։(4.50)-(34.66-345)։3=1504

4.50=200    34.66=2244   2244-345=1899

427400։200=2137    1899։3=633    2137-633=1504

1.Լրացրու բաց թողնված տառերը: 
Հայաստանի ամենաբարձր լեռը Արագածն է: Նա քառագագաթ է: Լեռն Արագած  է կոչվել Արա թագավորի անունով: Արագածի կատարը մշտապես ծածկված է ձյունով: Սակայն ստորոտում տարվա բոլոր եղանակներն իրենց «հանդերձանքով» են հայտնվում: Արագածի լանջերից բխում են սառնորակ աղբյուրներ:
2. Գրիր հոմանիշները՝ իմաստով մոտ բառերը։
 Ճանապարհ-ճամփա
արտասվել-լացել
մռայլ-սև
զայրանալ-ջղայնանալ
3․ Բացատրիր հետևյալ բառերն ու արտահայտությունները։ 
հեծանվորդ-հեծանիվ  վարող
գնորդ-գնումներ կատարող
շունչը փչել-մահանալ
օր ու արև չտեսնել-լավ  օր  չտեսնել
4․ Լուսաբաց բառի տառերով կազմիր բառեր, որքան կարող ես։ Միավորը ըստ քո կազմած բառերի քանակի։

Ուս,լաց,բու,սալ,բաց,սուս,լու,բալ,ուլ

1. 2500 դրամը երկու եղբայրների միջև այնպես բաժանեցեք, որ մեկն այնքան 20 դր. ունենա , որքան մյուսը՝5:

Լուծում՝20+5=25   2500։25=100

Պատասխան՝100։

2.    Շոգենավն իր արագությունը ժամում 9 կմ-ով պակասեցրեց, այդ պատճառով նշված ժամին նշանակված վայրից 108 կմ հեռու էր: Ցածր արագությամբ քանի՞ ժամ էր գնացել:

Լուծում՝108։9=12

Պատասխան՝12։

3.    Համեմատիր

4 մ 580դմ +800 դմ < 150մ 200 դմ+100 սմ

1 մ=100  սմ   4.100=400   1 դմ=10 սմ   580.10=5800    800.10=8000  400+5800+8000=14200

1  մ=100  սմ   150․100=15000  1 դմ=10 սմ   200.10=2000   15000+2000+100=17100

 Ավտոմեքենան 50կմ/ժ արագությամբ անցավ  250 կմ ճանապարհ: Նույն արագությամբ անցավ ևս 200 կմ : Քանի՞ ժամում անցավ ամբողջ ճանապարհը:

Լուծում՝200+250=450    450։50=9

Պատասխան՝9։

5.  Օգտվելով գումարման հատկություններից՝ հաշվել.

      83+144+36+856+64+17=1200

64+36=100   144+856=1000     83+17=100   100+100+1000=1200

6.Կատարիր մնացորդով բաժանում .

1478:35=42  (8 մն)․

7.   Գրիր երկու երկնիշ թիվ, որոնք բաժանվում են 10-ի:

Պատասխան՝20,40։

8.     Ինչպե՞ս կփոխվի երկու թվերի արտադրյալը , եթե արտադրիչներից մեկը մեծացնենք 8   անգամ:

Պատասխան՝8 անգամ։

9.     *-ի փոխարեն գրիր թիվ, որ անհավասարությունը ճիշտ լինի:

 

     1478<1486

10.Արտահայտիր մետրերով.

14 կմ 740 դմ=14074  

1 կմ=1000  մ      14.1000=14000   1 մ=10 դմ    740։10=74    14000+74=14074

50 մ 400 սմ=54

1 մ=100 սմ   400:100=4   50+4=54

11.Հաշվիր արտահայտության արժեքը.

741:3+7497:9+152=1232

1)741:3=247    2)7497:9=833    247+833=1080   1080+152=1232

12.Գտեք 22-ի բաժանարարները և նրա  3 բազմապատիկ:

Բաժանարարներն  են՝1,2,11,22

Բազմապատիկներն  են՝22,44,66

13.Գրիր այն վեցանիշ թիվը, որի՝ 

Տասնավորը 0 է, հազարավորը՝ 3, իսկ մյուս բոլոր թվանշանները՝ 2

223202։