ՀՆՉՅՈՒՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈԻՆ
Հնչյուն և տառ
1.Տառերի անունները կարդա՛։
Ա ա-այբ Ժ ժ-ժե Ճ ճ-ճե Ռ ռ-ռա
Բ բ-բեն Ի ի-ինի Մ մ -մեն Ս ս-սե
Գ գ-գիմ Լ լ-լյուն Յ յ-հի Վ վ-վեվ
Դ դ-դա Խ խ-խե Ն ն-նու Տ տ-տյուն
Ե ե-եչ Ծ ծ-ծա Շ շ-շա Ր ր-րե
Զ զ -զա Կ կ-կեն Ո ո-ո(վո) Ց ց -ցո
Է է-է Հ հ-հո Չ չ-չա ՈՒ ու-ու
Ը ը-ըթ Ձ ձ-ձա Պ պ-պե Փ փ-փյուր
Թ թ-թո Ղ ղ-ղատ Ջ ջ-ջե Ք ք-քե
ԵՎ և-և
Օ օ-օ
Ֆ ֆ-ֆե
2.Ինչու՞ են հայերեն տառերը միասին «այբուբեն»կոչվում։Ի՞նչ է նշանակում «Այբբենարան»։
Տառերի ընդունված շարքը կոչվում է այբուբեն։Այբբենարանը մայրենի լեզվի ուսուցման առաջին դասագիրքն է։Անունը ստացել է հայերեն այբուբենի առաջին տառերից՝այբ,բեն։
3.Տրված տառերն այբբենական կարգով դասավորի՛ր։Ո՞ր տառերն են դուրս մնացել։
Ճ,ջ,ժ,ձ,յ,ռ,ր,ց,է,ղ,փ,բ,ս,մ,ո,կ,ը,թ,ծ,վ,գ,ե,ա,ն,ի,տ,հ,պ
Ա,բ,գ,,է,ը,թ,ժ,ի,ծ,կ,հ,ձ,ղ,ճ,մ,յ,ն,ո,պ,ջ,ռ,ս,վ,տ,ր,ց,փ,
Չկան հետևյալ տառերը՝դ,զ,ի,լ,խ,կ,հ,շ,չ,ր,ու,ք,և,օ,ֆ։
4. Զննիր ուղղագրական բառարանը և պարզիր, թե բառերն ինչպես են դասավորված:
Ուղղագրական բառարանում բառերը դասավորված են այբբենական կարգով։
5.Տրված բառերն այբբենական կարգով դասավորի՛ր։
Եղինջ,շյուդ,պատշգամբ,դարպաս,թակարդ,կաթսա,սրճեփ։
դարպաս,եղինջ,թակարդ,կաթսա,շյուղ,պատշգամբ,սրճեփ։
6.Տրված բառերն այբբենական կարգով դասավորի՛ր։
Մթերք,մղկտալ,մողես,մխիթարել,մատյան,միլիոն,մրջյուն,մեղավոր
Մատյան,մեղավոր,մթերք,միլիոն,մխիթարել,մղկտալ,մողես,մրջյուն։
7. Տրված բառերն այբբենական կարգով դասավորիր։ Երբևէ, որևէ, այժմյան, դաստիարակ, գաղտնի, ելևէջ, արդուկ, երբեք, գզվռտոց, երախտիք, որևիցե, զվարթ, ականջող, բերրի, օրրան, տարրական, մրրիկ, թղթակից, զարթնել, հեքիաթասաց։
ականջող,այժմյան,արդուկ,բերրի,գաղտնի,գզվռտոց,դաստիարակ,ելևէջ,երախտիք,երբեք,երբևէ,զարթնել,զվարթ,թղթակից,հեքիաթասաց,մրրիկ,,որևէ,որևիցե,տարրական,օրրան։
8․Այբբենական կարգով դասավորի՛ր՝
ա) սենյակիդ իրերի անունները,
աթոռ,գորգ,լուսամփոփ,մահճակալ,պահարան
բ)սիրածդ գրքերի անունները
Կախարդական զամբյուղը,Սուրի ու Սամի արկածնրը,Քարանձավի բնակիչները։
գ)անուններն այն առարկաների, որոնք կուզենայիր ունենալ։
Այֆոն հեռախոս,տեսլա ավտոմեքենա,
9․Մեկ տառ փոխելով՝տրված բառերից ստացիր նոր բառեր։
հորդ-հորթ-հարթ-հերթ
հարդ-վարդ-զարդ-բարդ-բուրդ-բերդ
Ուղտ-ուխտ-ախտ-աղտ
աղտ-ուղտ-ուխտ-ախտ
գիրք-դիրք-կիրք
10․Խմբերից ընտրիր իմաստով մոտ մեկական բառ և զույգեր կազմիր։
Ա,հնչել,հնչյուն,բարեհունչ,հնչեղ։
Բ,գեղեցկաձայն,ձայնել,ձայնեղ,ձայն
գեղեցկաձայն հնչել,ձայնեղ հնչյուն․բարեհունչ ձայն,հնչեղ ձայնել
11.Տրված բառերով կազմիր նախադասություններ։
Հնչել,հնչյուն,գրել,գիր։
Ի՜նչ գեղեցիկ հնչյուններ են լսվում։
Ես սիրում եմ գեղեցիկ գրել։
Ես սիրում եմ իմ մայրենի գիրը։
Սրճարանում հնչում էր գեղեցիկ երաժշտություն։
12.Նախադասության մեջ ընդգծված բառը փոխարինիր տրվածներից մեկով։
Տառեր,հնչյուններ,գրերը,ձայն։
Հանկարծ ինչ-որ երգի ձայններ լսվեցին։
Հանկարծ ինչ-որ երգի հնչյուններ լսվեցին։
Ամեն ինչ լուռ էր, ոչ մի հնչյուն չէր լսվում։
Ամեն ինչ լուռ էր, ոչ մի ձայն չէր լսվում։
Հայերեն տառերը Մեսրոպ Մաշտոցն է ստեղծել;
Հայերեն գրերը Մեսրոպ Մաշտոցն է ստեղծել։
Անծանոթ գրեր են,չեմ կարողանում կարդալ։
Անծանոթ տառեր են,չեմ կարողանում կարդալ։
13. Տրված բառերում ո՞ր տառերով (նշաններով) է գրվել է հնչյունը։
էջ, էի, էգ, էքսկուրսիա, կես, սեր, տեր, հավերժ, բազե, րոպե։
էջ, էի, էգ, էքսկուրսիա բառերում է հնչյունը գրվել է է տառով։
կես,սեր,տեր,հավերժ,բազե,րոպե բառերում է հնչյունը գրվել է ե տառով
14. Տրված բառերում ո՞ր տառերով (նշաններով) է գրվել օ հնչյունը։
Օր, օգուտ, օտար, օղակ, մորեխ, նոր, կտոր, սովորել, պահածո, երեկո, կինո։
Օր, օգուտ, օտար, օղակ բառերում օ հնչյունը գրվել է օ տառով։
Մորեխ, նոր, կտոր, սովորել, պահածո, երեկո, կինո բառերում օ հնչյունը գրվել է ո տառով։
15. Տրված բառերում ե և ո տառերն ինչպե՞ս են կարդացվում։
ա) Եղանակ, երազ, երամ, երկիր, երդում, եռալ, եղնիկ։(յէ)
բ) Ոզնի, ող, որս, ոսկոր, ոստ, որակ, ոտք:(վօ)
16. Տրված բառերում և տառն ինչպե՞ս է կարդացվում
ա) Հարևան, Սևան, հևալ, տերև, կեղև, թև, սև։(էվ)
բ) Նաև, թեև, և։(յէվ)
17. Տառերը կարդա այնպես ինչպես հնչում են (տառերի անունները մի կարդա), հետո պատասխանիր հարցերին։
Հայերենն ունի երեսունինը տառ, երեսունվեց հնչյուն.
ա) Ո՞ր տառերն են նույն հնչյունն արտահայտում՝ա,բ,գ,դ,զ,է,ը,թ,ժ,ի,լ,խ,ծ,կ,հ,ձ,ղ,ճ,մ,յ,ն,շ,չ,պ,ջ,ռ,ս,վ,տ,ր,ց,ու,փ,ք,օ,ֆ
բ) Ո՞ր տառերն են մեկից ավելի հնչյուն արտահայտում՝ ե,ո,և
18. Տրված մտքերից որո՞նք ես ճիշտ համարում։
ա) Հնչյուն և տառը նույն բաներն են, դրանք իրարից չեն տարբերվում։
բ) Հնչյուն և տառը տարբեր բաներ են. հնչյունը լսվում և արտասանվում է, իսկ տառը գրվում և կարդացվում է
գ) Տառը հնչյունի նշանն է։
19. Հայերենի երեսունվեց հնչյունների նշանները (տառերը) գրիր։ Ո՞ր տառերը դուրս մնացին։
Ա, Բ, Գ, Դ, Զ, Է, Ը, Թ, Ժ,Ի, Լ, Խ, Ծ, Կ, Հ, Ձ, Ղ, Ճ, Մ ,Յ, Ն, Շ, Չ, Պ, Ջ, Ռ, Ս, Վ, Տ, Ր, Ց, ՈՒ, Փ, Ք, Օ, Ֆ։
Դուրս մնացին ե,ո,և տառերը։
20.Հատ—հատ արտասանի՛ր տրված հնչյունները (շշուկով կամ բարձրաձայն): Փորձի՛ր պարզել, թե աոաջին և երկրորդ խմբերի հնչյուններն ինչո՞վ են տարբերվում:
ա) Բ, գ, դ, զ, թ, ժ, լ, խ, ծ, կ, հ, ձ, ղ, ճ, մ, յ, ն, շ, չ, պ, ջ, ռ, ս, վ, տ, ր, ց, փ, ք, ֆ՝արտասանվում են արգելքներով։
բ) Ա, է, ը, ի, օ, ու՝արտասանվում են առանց արգելքի։
21.Հնչյունների խմբերն անվանի´ր (դրանց անուններ դի՛ր) և տրված նախադասությունները լրացրո´ւ:
ա)Բ, գ, դ, q, թ, ժ, լ, խ, ծ, կ, հ, ձ, ղ, ճ, մ, յ, ն, շ, չ, պ, ջ, ռ, ս, վ, տ, ր, ց, փ, ք, ֆ. ս՝բաղաձայներն են։
բ) Ա, է, ը, ի, օ,ու՝ձայնավորներն են։
22. 20-րդ ե 21-րդ առաջադրանքներում տրված մի խմբի հնչյունները կոչվում են ձայնավոր, մյուս խմբի հնչյունները՝ բաղաձայն: Այդ անունները տեղադրի´ր տրված նախադասությունների մեջ:
ա) Բ, գ, դ, q, թ, ժ, լ, խ, ծ, կ, հ, ձ, ղ, ճ, մ, յ, ն, շ, չ, պ, ջ, ռ, ս, վ, տ, ր, ց, փ, ք, ֆ. ս-սրանք բաղաձայն հնչյուններն են
բ) Ա, է, ը, ի, օ,ու. սրանք ձայնավոր հնչյուններն են
23. Տրված բառերի մեջ մտնող հնչյունները գրի՛ր (փակագծում տրված Է, թե քանի՞ հնչյուն կա):
Օրինակ՝
ասեղ (4) — ա, ս, ե, ղ:
Արմատ (5)-ա,ր,մ,ա,տ
Երերալ (7)-յ,է,ր,է,ր,ա,լ
Երազ (5)-յ,է,ր,ա,զ
Որոտ (5)-վ,օ,ր,օ,տ
Տերև (5)-տ,է,ր,է,վ
Որոշում (7)-վ,օ,ր,օ,շ,ու,մ
Երևելի (8)-յ,է,ր,է,վ,է,լ,ի
24. Հաշվի´ր, թե տրված բառերի մեջ քանի՞ տառ, քանի՞ հնչյուն կա:
Օրինակ՝
եղևնի —5 տառ,7 հնչյուն
Երիտասարդ-9 տառ,10 հնչյուն
Ոլոռ-4 տառ,5 հնչյուն
Ողնաշար-7 տառ,8 հնչյուն
հրշեջ-5 տառ,6 հնչյուն
գրքույկ-6 տառ,7 հնչյուն
բարև-4 տառ,5 հնչյուն
կարևոր-6 տառ,7 հնչյուն
բաճկոն-6 տառ,6 հնչյուն
ոտք-3 տառ,4 հնչյուն
երամ-4 տառ,5 հնչյուն
Ողջույն:Ես Էրիկն եմ,սովորում եմ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր Հարավային դպրոցում։Սիրում եմ աշխատել համակարգչով,ճամփորդել, լուծել խնդիրներ,հեծանիվ վարել։Հավաքում եմ տարբեր տեսակի լեգոներ և փազլներ։