Էրիկ Վանյան «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր Միջին դպրոց 6․10 դասարան 

176.Գործողություն  ցույց  տվող  բառերը  (բայերը) դրաձրո՛ւ   ո՞վ   կամ  ի՞նչ  հարցին  պատասխանող,առարկա  ցույց  տվող  բառեր  (գոյականներ)

Օրինակ՝լուծել-լուծույթ,լուծում․

Սպասել-սպասավոր,սպասյակ,սպասուհի,սպասում։

Իշխել-Իշխան,իշխանություն,իշխանուհի

Բժշկել-բժշկություն,բժշկուհի,բժիշկ,

Բացել-բացվածք,բացում,

ուսուցանել-ուսուցում,ուսուցիչ,ուսուցչուհի

ճեղքել-ճեղք,ճեղքված

պահել-պահարան,պահուստ,պահմտոցի,պահեստ,

հյուսել-հյուսք,հյուսն,

բանել-բանալի,բանվոր,

գրել-գրիչ,գրավոր,

գործել-գործողություն,գործուղում,

զգալ-զգացողություն,զգացմունք,

հարցնել-հարց,հարցուփորձ,հարցում

177․Ինչպիսի՞  հարցին  պատասխանող,հատկանիշ  ցույց  տվող  բառերից  (ածականներից) կազմի՛ր  գոյականներ  (ի՞նչ  հարցին  պատասխանող  բառեր)։

Օրինակ-տաք-տաքություն

Քաջ-քաջություն

Մեծ-մեծություն

Գեղեցիկ-գեղեցկություն

Հատուկ-հատկություն

Հասարակ-հասարակություն

Հարմար-հարմարություն

Դեղին-դեղնություն

Գունատ-գունատություն

Հնչեղ-հնչեղություն

Շքեղ-շքեղություն

Պերճ-պերճություն

Խեղճ-խղճություն

Տկար-տկարություն

178․Կետերը  փոխարինի՛ր  փակագծերում  տրված  բառից  կազմված  համապատասխան   գոյականով։

Ֆրանսիացի  Լյուդովիկոս  14-րդ  թագավորը  կենդանիների  նկատմամբ  հատուկ  վերաբերմունք  (վերաբերվել)ուներ։Նա  ցանկանում  էր   իր  պալատական  այգում  հետաքրքիր  (գազանանոց)

գազանանոց  ստեղծել։Ճարտարապետը  բոլոր  կենդանիների  վանդակները  հովհարաձև  տեղավորեց  փոքր տարածության (տարածել) վրա,որ այցելուները (այցելել)  մի  կետից  կարողանան  տեսնել  բոլոր  կենդանիներին։Հետագայում   ուրիշներն  էլ  ընդօրինակեցին  վանդակների  այդպիսի դասավորությունը (դասավորել)։

179․Ա  և  Բ  խմբի   բառերի  տարբերությունը  գտի՛ր՝ուշադրություն  դարձնելով  դրանց  սկզբնատառերի  գրությունը։

Ա․Հայր,տղամարդ,տղա,ուսուցիչ,վարիչ,վարչապետ,անգլիացի,պարսիկ,կին,տատ,իտալուհի,բժշկուհի,քար,վարդ,երկաթ,առյուծ,արջ։

Ա  խմբի  բառերը  հասարակ  գոյականներ  են։

 

Բ․Նաիրա,Արմեն Տիգրանյան,Տիգրան  Մեծ,Զալանկ,Մարան,Աֆրիկա,  (մայր  ցամաք),Ամերիկայի  Միացյալ  Նահանգներ  (պետություն),Սևան,Արաքս,Նիագարա (ջրվեժ)։

 

Բ  խմբի  բառերը  հատուկ  գոյականներ  են։

 

180.Նախորդ  վարժության  մեջ  տրված  ո՞ր  գոյականներն  են  հասարակ  և  որո՞նք  հատուկ։Պտասխանդ  պատճառաբանի՛ր։

Հատուկ   գոյականները  գրվուն  են  մեծատառով,իսկ  հասարակ  գոյականները՝փոքրատառով։

181․Բացատրի՛ր,թե   -ցի  ածանցով  կազմված  բառերը  ո՞ր  դեպքում  են  մեծատառով  գրվում։

Մովսես  Խորենացին  գրի է  առել   մեր  նախնիների  մասին  պատմող  առասպելներն ու  դարերի միջով  հասցրել  մեզ։Գայլ  Վահանը  Ղազար  Փարպեցու  ամենասիրելի  հերոսն  է։Առակներն  ընտրված  էին  Վարդան  Այգեկցու  «Աղվեսագրքից»։

Գրիգոր  Նարեկացու  մասին  մի  ավանդույթ  պատմում  է,թե նա  ինչպես  է  կյանք  տվել  ու  թռցրել  եփած  աղավնիներին։Անանիա  Շիրակացին  էլ  յոթերորդ  դարում է  քննել  տիեզերքը։

Երբ  բառը  հատուկ  անուն  է  և  նրա վրա ավելացել  է  -ցի  ածանցը,ապա  այն  գրվում  է  մեծատառով,իսկ  եթե  հասարակ  անուն  է  և  ավելանում  է  -ցի  ածանցը,ապա  գրվում  է  փոքրատառով։

182.Բացատրի՛ր,թե  ընդգծված  հատուկ  գոյականները  ի՞նչ  բառերից  են  առաջացել։

Մեր  բակի  ամենաուրախ  աղջիկը  Շուշանն է։

Աշոտ  Երկաթի  մասին  նոր  գիրք  եմ  ուզում  կարդալ։

Ամբողջ  պատմության  մեջ  Ձախորդ  Փանոսը  ոչ  մի  անգամ  մեղավոր  չի՞ լինում,ի՞նչ  է։

Դավթի  հայրն  էր  Առյուծ  Մհերը։

Փիլիսոփա  և  բանաստեղծ  Հովհաննես  Երզնկացին

աշակերտել  է   ժամանակի   համբավավոր  գիտնական  Վարդան  Արևելցուն։

Նեղոսի  արևմտյան  ափին՝Արքաների հովտում,հին  Եգիպտոսի  ճարտարապետական  հուշարձանների  մի  ամբողջ  թանգարան  է  պահպանվել։

Շուշան-ծաղկի  անուն

Երկաթ-մետաղ

Ձախորդ-անհաջողակ

Առյուծ-քաջ

Երզնկացի-տեղանուն

Արևելցի-արևելք

Արքաների-թագավոր

 

183․Կետերի  փոխարեն  պահանջվող  մեծատառը  կամ  փոքրատառը գրի՛ր։

Նրա  պապը սասունցի  էր  ու  շատ  էր  պատմում  սասուցիների  մասին։

Ուզում  էր  նմանվել  Սասունցի  Դավթին։

Էպոսի  վերջին  հերոսը  Փոքր  Մհերն  է։

Գրքի  հերոսը  մի  փոքր  տղա  է։

«Սասունցի  Դավիթ»  էպոսում  հիշատակվում  է  Պղնձե  քաղաքը։

Գտածը պղնձե  մատանի  էր։

Կիրակոս  Գանձակեցու  պատմության  մեջ  հանդիպում  է  Պղնձահանք  վանքը։

Ես  վստահ  եմ,որ  Գանձասար  լեռը դեռ կարդարացնի  իր  հպարտ  անունը։

Ինչե՜ր  ասես  չկային՝ոսկե  անոթներ  ու  արձանիկներ,թանկարժեք  զարդեր․դա  մի  իսկական  գանձասար  էր։

184.Ա  և Բ  խբի  բառերի  տարբերությունը  գտի՛ր և  լրացրու  տրված  նախադասությունը։

Ա․Երեխա,գրող,նավաստի,գերմանացի,խոհարարուհի,Արտակ,հայ,մարզիկ,նախագահ,նախարար։

Բ․Ծով,ձուկ,երկաթ,պայուսակ,այծ,փիղ,տուփ,խնձոր,սառույց,շուն,կատու,գրիչ,սեղան։

Գոյականները  բաժանվում  են  երկու  խմբի՝անձ ցույց տվող  գոյականներ  և իր  ցույց  տվող  գոյականներ։

185.Նախադասությունը  լրացրու՛  տրված  հարցին  պատասխանող  գոյականներով։

Սիրտը (ի՞նչը)  մռմռում  էր․երևի  նեղացրել  էին։

Երեխան  (ո՞վ)  նվնվում  էր․երևի  նեղացրել  էին։

Էրիկը (ո՞վ)  ցատկեց  ցանկապատից  դուրս։

Շունը (ի՞նչը)  ցատկեց  ցանկապատից  դուրս։

Կատուն  (ի՞նչը)  ճանկռել  է  տատիկի  ձեռքը։

Թոռնիկը  (ո՞վ)   ճանկռել  է տատիկի  ձեռքը։

 

Խնդիր  607

Գնացքը  կայարանից   դուրս  եկավ  ժամը  6.40-ին  և  տեղ  հասավ  նույն  օրը՝ժամը  20.15-ին։Ինչքա՞ն  ժամանակ  էր  գնացքը  գտնվում  ճանապարհին։

Լուծում՝20 ժ  15  ր-6 ժ  40 ր=19  ժ  75  ր-6 ժ  40  ր=13  ժ   35 ր։

Պատասխան՝13 ժամ  35  ր։

Խնդիր  608

Զբոսաշրջիկներն  արշավը  սկսել  նե  հունիսի  13-ին՝ժամը  12-ին, ճանապարհին  են  գտնվել  8  օր  19  ժ։Ամսի  քանիսի՞ն  են  նրանք  հասել  որոշված  վայրը։
Լուծում՝13+8=21     12+19=31   1  օր=24  ժ   31-24=7   21+1=22

Պատասխան՝հունիսի  22-ին,ժամը  7-ին։

Խնդիր  609

Մի  ձմերուկի  զանգվածը  4 կգ  700 գ  է,մյուսինը՝երկու  անգամ  ավելի։Որքա՞ն  է  երկու  ձմերուկների  զանգվածը։

Լուծում՝4  կգ  700  գ=4700  գ    4700․2=9400   9400+4700=14100

14100  գ=14  կգ  100  գ

Պատասխան՝14  կգ  100  գ։

Խնդիր  610

Ինքնաթիռը  թռչում  է   720  կմ/ժ  արագությամբ։Քանի՞  կիլոմետր  կանցնի ինքնաթիռը  1  րոպեում  և  քանի՞  մետր՝1  վայրկյանում։

Լուծում՝1  ժ=60  ր   720։60=12       1  ժ=60 ր  1  ր=60 վ    1  ժ=3600 վ

1  կմ=1000  մ   720 կմ=720000 մ     720000։3600=200

Պատասխան՝1  րոպեում՝12  կմ,1  վայրկյանում՝200 մ։

Խնդիր  611

Քամու   արագությունը 5 մ/ վ է։Ինչքա՞ն  կլինի  նրա  արագությունը՝արտահայտված  կիլոմետր-ժամերով։

Լուծում՝1  ժ=60  ր  1  ր=60  վ   60.5=300  300.60=18000   18000։1000=18

Պատասխան՝18 կմ/ժ։

 

Վարժ․597

 

Դեցիմետրերով  և  սանտիմետրերով  արտահայտե՛ք՝

ա)29 սմ-ը

29 սմ=2  դմ  9 սմ

բ)57  սմ-ը

57  սմ=5  դմ  7 սմ

գ)94 սմ-ը

94  սմ=9 դմ  4  սմ

Վարժ․598

Կիլոմետրերով  և  մետրերով   արտահայտե՛ք։

ա)1837  մ-ը

1837  մ=1  կմ  8  մ  37  սմ

բ)3805  մ-ը

3805  մ=3  կմ   8 մ  5  սմ

գ)18569 մ-ը

18569  մ=18  կմ   5  մ   69  սմ

Վարժ․601

Արտահայտե՛ք  գրամներով․

ա)2 կգ

1  կգ=1000 գ   2  կգ=2000  գ

բ)1  կգ  50 գ

1  կգ=1000  կգ    1000+50=1050

գ) 5  ց

1  ց=100  կգ    1  ց=1000  գ   5 ց=5000  գ

դ)  6  տ

1  տ=1000  կգ   1 կգ=1000  գ   1  տ=1000000  գ    6  տ=6000000 գ

ե)3  ց  18  կգ=

1  ց=100 կգ   1  կգ=1000  գ   1  ց=100000  գ   3  ց=300000  գ     18  կգ=18000 գ     300000+18000=318000

զ) 8  տ  9  ց  25  կգ

1  տ=1000  կգ    1  կգ=1000 գ  1 տ=1000000    8  տ=8000000  գ    1 ց=100  կգ 1  կգ=1000 գ    1  ց=100000  գ    9  ց=900000  գ    25  կգ=25000  գ    8000000+900000+25000=8925000  գ

 

 

Հատված-այն  ուղիղը (գիծը),  որն  ունի  սիկզբ  և  վերջ։

Ուղիղ-այն գիծը,որը  չունի  սկիզբ , չունի  վերջ,  կոչվում  է  ուղիղ։

Ճառագայթ-այն  գիծը  (ուղիղը),  որն  ունի  սկիզբ,բայց  չունի  վերջ, կոչվում  է  ճառագայթ։

Անկյուն-մի  կետից  դուրս  եկող  երկու  ճառագայթների  կազմած  պատկերը  կոչվում  է  անկյուն։

Անկյան  տեսակները-ուղիղ  անկյուն,սուր անկյուն,բութ անկյուն,փռված  անկյուն։