Էրիկ Վանյան «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր Միջին դպրոց 7․10 դասարան 

1)I think robots will replace people in the future.

2)I think that robots will not like that and the war will start between robots and people. Aliens will help robots to defeat the people.

3)I think after war people will leave this planet,and they will find a better planet than earth.

Հատվածին ուղղահայաց և նրա միջնակետով անցնող ուղիղը կոչվում է հատվածի միջնուղղահայաց:

Թեորեմ: Միջնուղղահայացի ցանկացած կետ հավասարահեռ է այդ հատվածի ծայրակետերից:

Պետք է ապացուցել, որ AC և BC հատվածները հավասար են: Դրանում կարելի է համոզվել, եթե ապացուցեք, որ հավասար են BEC և AEC ուղղանկյուն եռանկյունները:

Ըստ միջնուղղահայացի սահմանման՝ E անկյունը ուղիղ է և AE=BE: Քանի որ CE-ն ընդհանուր կողմ է, ապա դիտարկվող եռանկյունները հավասար են՝ ըստ եռանկյունների հավասարության առաջին հայտանիշի (երկու կողմեր և դրանցով կազմված անկյուններ):

Հետևաբար, հավասար են նաև եռանկյունների ներքնաձիգները:

Անկյան կիսորդի հատկությունը․

Թեորեմ: Անկյան կիսորդի ցանկացած կետ հավասարահեռ է այդ անկյան կողմերից:

Ապացուցենք այս թեորեմը: Նայիր վերևի նկարին:

Կիսորդով առաջացած եռանկյունների անկյունները համապատասխանաբար հավասար են: Իրոք, մի զույգի անկյունները հավասար են՝ ըստ կիսորդի սահմանման, մյուս զույգի անկյունները 90 աստիճան են (կետի հեռավորությունները ուղիղներից): Հետևաբար, հավասար է նաև երրորդ զույգի անկյունները (անկյունների գումարը պետք է 180° լինի):

Քանի որ դիտարկվող ուղղանկյուն եռանկյունների ներքնաձիգը ընդհանուր է (կիսորդի վրա գտնվող կողմը), ապա եռանկյունները հավասար են` ըստ եռանկյունների հավասարության երկրորդ հայտանիշի (կողմ և առընթեր երկու անկյուններ): Հետևաբար, հավասար են նաև համապատասխան էջերը:

Առաջադրանքներ․

1)Geogebra ծրագրով գծեք եռանկյուն, տարեք կողմերի միջնուղղահայացները։

2)Geogebra ծրագրով գծեք եռանկյուն, տարեք անկյունների կիսորդները։

3)Հայտնի է, որ ABC եռանկյան AB և BC կողմերի միջնուղղահայացների հատման կետը գտնվում է ABC եռանկյան AC կողմի վրա: Որոշիր այն հատվածների երկարությունները, որոնց D կետով բաժանվում է AC հատվածը, եթե AC=60 սմ:

Դիտարկենք BKD և AKD եռանկյունիները՝AK=KB,   KD ընդհանուր կողմ է, <AKD=<DKB=90º Հետևաբար BKD և AKD եռանկյունիները իրար հավասար են ըստ եռանկյունիների հավասարության առաջին հայտանիշի

Հետևաբար BD=AD   

Դիտարկենք BDM և MDC եռանկյունիները՝BM=MC  DM ընդհանուր կողմ է <BMD=<DMC=90º BDM և MDC եռանկյունիները իրար հավասար են՝ըստ եռանկյունիների հավասարության առաջին հայտանիշի

Հետևաբար BD=DC, AD=CD=AC/2=60/2=30  

4)T կետից ուղղին տարված են TP ուղղահայացը և TR թեքը: Որոշիր T կետի հեռավորությունը ուղղից, եթե ուղղահայացի և թեքի երկարությունների գումարը 31 սմ է, իսկ դրանց տարբերությունը՝ 1 սմ:

TR+TP=31

TR-TP=1

1+TP+TP=31

2TP=31-1  

2TP=30

TP=30:2=15  

5)ABC եռանկյան BC կողմի միջնուղղահայացը հատում է AC կողմը D կետում: Գտիր AD և DC հատվածների երկարությունները, եթե BD=54 սմ և AC=72 սմ:

Դիտարկենք BDE և DEC եռանկյունիները՝BE=EC,  DE ընդհանուր կողմ է, <BED=<DEC=90°

Հետևաբար BED և DEC եռանկյունիները իրար հավասար են՝ըստ եռանկյունիների հավասարության առաջին հայտանիշի։

Հետևաբար BD=DC=54 սմ  AD=AC-DC=72-54=18 սմ

1. Ի՞նչ է նշանակում «հեղուկները հոսուն են» արտահայտությունը: Ո՞րն է հոսունության հետևանքը։

«Հեղուկները հոսուն են» արտահայտությունը նշանակում է,որ հեղուկի առանձին մասերը կարող են իրար նկատմամբ շարժվել,սահել և դրա համար որևէ ճիգ չի պահանջվում։Հեղուկի ձևը փոփոխելիս չեն ծագում առանձգականության ուժեր։

1. Ինչու՞ է հավասարակշռության վիճակում հեղուկի ազատ մակերևույթը հորիզոնական:

Հեղուկների հասունությամբ է բացատրվում հավասարկշռության վիճակում հեղուկի ազատ մակերևույթի միշտ հորիզոնական լինելը։

1. Հեղուկի ճնշման ուժերը միշտ ուղղահայաց են պինդ մարմնի հետ հեղուկի հպման մակերևույթին։ Ինչու՞:

Հեղուկի ճնշման ուժերը ուղղահայաց են, քանի որ հեղուկի մասնիկները մշտապես շարժվում են պատահական ուղղություններով և ունեն հոսող բնույթ։ Հեղուկի ճնշման ուժը ներկայացնում է այն ուժը, որն առաջանում է հեղուկի մասնիկների բախման հետևանքով պինդ մարմնի մակերևույթի հետ։

1. Բերեք հեղուկի ճնշման ուժերի դրսևորման մի քանի օրինակ:

Եթե ջրի բաց ծորակը մատով փակենք,ապա մատի վրա կզգանք ջրի ճնշման ուժի ազդեցությունը։

Լողորդների ականջները ցավում են մեծ խորության սուզվելիս,այդ ցավը ջրի ճնշման ուժի ներգործության հետևանք է։

1. Ինչպե՞ս կհիմնավորեք, որ հեղուկի առանձին մասերը փոխազդում են ճնշման ուժերով:

Հեղուկի մեջ ընկղմված մարմինները ինչպես նաև հեղուկը պարունակող անոթի պատերի վրա ազդող ուժերը հենց հեղուկի ճնշման ուժերն են։

1. Ի՞նչ բնույթ ունեն հեղուկի ճնշման ուժերը։ Ինչո՞վ են պայմանավորված: Ինչպե՞ս են բաշխված ճնշման ուժերը հեղուկում:

Մարմինների՝անմիջական հպմամբ պայմանավորված փոխազդեցության ժամանակ ծագող ուժերը հետևանք են այդ մարմինների դեֆորմացիայի։Այդ ուժերն առանձգականության ուժերն են։Այդ ուժերը  ծագում են միայն հեղուկի սեղմման հետևանքով։Այդ մակերևույթի տարբեր տեղամասերի վրա ճնշման ուժերը կարող են տարբեր լինել։

1. Ինչու՞ են հեղուկներն անվանում «անսեղմելի»:

Հեղուկները անվանում են «անսեղմելի», քանի որ հեղուկների սեղմվածությունը,նույնիսկ շատ մեծ ճնշման ուժերով ներգործելիս աննշան է։Այդ է պատճառը,որ հեղուկները գործնականում համարվում են անսեղմելի։

1. Ի՞նչ է հեղուկի ճնշումը: Գրեք հեղուկի ճնշման բանաձևը: Ի՞նչ միավորներով է արտահայտվում հեղուկի ճնշումը:

Հեղուկի ճնշումը հեղուկի հետ պինդ մարմնի հպման մակերևույթի որևէ տեղամասի վրա ազդող ճնշման ուժի հարաբերությունն է այդ տեղամասի մակերևույթի մակերեսին։Այն նույնպես որոշովում է P=F/S բանաձևով։Հեղուկի ճնշումը արտահայտվում է պասկալով։

Պատերազմի ժամանակ Սահյանը մի անգամ կապիտանի հրամանը չի կատարում ու, ի հակառակ իրեն տրված «կրակ» հրամանի, վազում է՝ ջուրն ընկած մեկին փրկելու։ Կապիտանը կանչում է, բացատրություն պահանջում, Սահյանն էլ պատմում է կատարվածը, բայց կապիտանը համառում է. «Քեզ կարգադրված է եղել՝ «կրակ», դե հիմա շրջվիր և քայլ առաջ արա»։ Հրամանը մի քանի անգամ կրկնվում է։ Այդպես Սահյանը հասնում է նավի եզրին ու կանգնում, կապիտանը թիկունքից նորից է կրկնում՝ քայլ առաջ։ Ձմեռ, ցուրտ, սառնամանիք․ Սահյանը մի քայլ էլ է առաջ գնում՝ հենց զինվորական շինելով ցատկելով ջրի մեջ։ Ճիշտ է, անմիջապես հանում են ջրից, բայց արդեն սառած է լինում, ու դրանից հետո նրա մի թոքը վնասվում է։

1․Արտաքին ի՞նչ կառուցվածքային առանձնահատկություններ ունեն սողունները, ի՞նչով են նրանք տարբերվում ձկներից։

Սողունները ունեն լեղապարկ,որը կուտակում է լյարդի արտադրած լեղին,խտացնում և ուղարկում է մարսողական ուղի։Սողունները շնչում են թոքերով,իսկ ձկները շնչում են խռիկներով։Սողունները ունեն փակ արյունատար համակարգ և սառնարյուն կենդանիներ են։

2․Հայաստանում տարածված ի՞նչ սողուններ են ձեզ հայտնի։ Բերել մի քանի օրինակ։

Հայաստանում տարածված են հետևյալ սողունները՝մողես,օձ,կրիա և այլն։

3․Ո՞րտեղ են տարածված սողունները։

Սողունները տարածված են ջրային տարածքներում,լեռնային շրջաններում և արևադարձային անտառներում։

1.Գրել տրված բայերի հնչյունափոխված արմատների անհնչյունափոխ ձևերը և նշիր, թե ինչ խոսքի մաս է:
Կարմրել- կարմիր, ածական
ըմպել- ումպ, գոյական
կռվել-կռիվ,գոյական
ոչնչանալ-ոչինչ,դերանուն
սիրել-սեր,գոյական
փափկել-փափուկ,ածական
գրկել-գիրկ,գոյական
կոպտանալ-կոպիտ,ածական
անրջել-անուրջ,գոյական
շիկանալ-շեկ,ածական

վարդագունել-վարդ,գույն,գոյական
ուղղել-ուղիղ,գոյական
ապշել-ապուշ,ածական 

2.Ընդգծված բառակապակցությունները արտահայտիր բայով:

Զայրույթից նա  գունատ դարձավ։

Գունատ-գունատվեց
Տերևները սկսել են դեղին դառնալ:

դեղին դառնալ-դեղնել

Նրանք միմյանց հանդեպ  ջերմ են դարձել

Ջերմ են դարձել-ջերմացան

Այդ պատմությունից էլ  առաջ եկավ անվանումը:

Առաջ եկավ-առաջացավ

Լույսը բացվեց, և նոր օր սկսվեց:

Լույսը բացվեց-լուսացավ 

Ուշ եկար, հյուրերն արդեն գնացել են:

Ուշ եկար-ուշացար

Նա իր փայտիկով քար դարձրեց քաղաքը:

Քար դարձրեց-քարացրեց

3.Գրիր -ել և -ալ վերջավորությամբ հինգական բայ:

Զրույցել,հրավիրել,արթնացնել,պտտվել,գրել

Խոսալ,խաղալ,լողալ,երջանկանալ,հպարտանալ

4.Գրիր տրված բայերի դեմքը, ժամանակը, թիվը:

Երգում էի- առաջին դեմք, անցյալ ժամանակ, եզակի թիվ
նկարեց-երրորդ դեմք,անցյալ ժամանակ,եզակի թիվ
կսովորես-երկրորդ դեմք,ապառնի ժամանակ,եզակի թիվ
գրեցինք-առաջին դեմք,անցյալ ժամանակ,հոգնակի թիվ
գնալու են-երրրորդ դեմք,ապառնի ժամանակ,հոգնակի թիվ
վազել ենք-առաջին դեմք,անցյալ ժամանակ,հոգնակի թիվ
կռվեցին-երրորդ դեմք,անցյալ ժամանակ,հոգնակի թիվ
հավատում եմ-առաջին դեմք,ներկա ժամանակ,եզակի թիվ
կփայլեն-երրորդ դեմք,ապառնի ժամանակ,հոգնակի թիվ
տխրեցիր-երկրորդ դեմք,ներկա ժամանակ,եզակի թիվ

Задание 1. Ответьте на вопросы, раскрывая скобки:

1. В каком городе вы живёте? (маленький южный)

Я живу в маленьком южном городе.

1. В каком доме живёт ваша семья? (старый красивый)

Моя семья живёт в старом красивом доме.

1. На каком этаже ваша комната? (второй)

Моя комната во втором этаже.

1. На каком заводе работает ваш отец? (новый химический)

Мой отец работает в новом химическом заводе.

1. В каком клубе вы были вчера? (городской)

Я вчера был в городском клубе.

1. В каком магазине вы покупаете книги и журналы? (соседний книжный)

Я покупаю книги и журналы в соседском книжном магазине.

1. В каком кинотеатре вы смотрели фильм? (большой новый)

Я смотрел фильм в большом новом кинотеатре.

1. В какой тетради вы пишете упражнения? (эта зелёная)

Я пишу упражнения в этой зелёной тетради.

1. На какой улице находится музей? (тихая спокойная)

Музей находиться на тихой и спокойной  улице.

1. В каком здании находится ваша квартира? (это высокое)

Моя квартира находиться  в этой высокой здании.

1. В какой комнате вы живёте? (большая светлая)

Я живу в большой светлой комнате.

1. В какой школе он учится? (наша средняя)

Он учиться в нашей средней школе.

1. В каком общежитии живут студенты? (ваш студенческий)

Студенты живут в вашем студенческом общежитии.

1. На какой площади находится памятник? (центральная)

Памятник находиться в центральной площади.

1. В каком доме вы были? (наш загородный)

Я был в нашем загородном доме.

1. В каком письме вы прочитали об этом? (это новое)

Я прочитал про это в этой новой письме.

Задание 2. Ответьте на вопросы, используя числительные, данные в скобках.

1. На каком этаже находится ваша аудитория? (пятый).

Моя аудитория находиться на пятом этаже.

1. На каком этаже находится библиотека? (третий).

Библиотека находиться на третям этаже.

3. На каком этаже находится столовая? (первый).

Столовая находиться на первом этаже.

4. В какой аудитории будет лекция? (тридцатая).

Лекция будет в тридцатой аудитории.

5. В какой аудитории вы занимались утром? (двенадцатая).

Я утром занимался в двенадцатой аудитории. 

6. На каком курсе вы учитесь? (второй).

Я учусь на втором курсе.

7. На каком курсе учится ваш друг? (четвёртый).

Мой друг учиться на четвёртом курсе.

8. На какой странице находится это упражнение? (седьмая).

Это упражнения находиться на седьмой странице.

9. На какой странице находится текст о Москве? (десятая).

Текст о Москве находиться на десятой странице.

10. В каком здании вы живёте? (двадцать второе).

Я живу в двадцать второй здании.

11.В каком упражнении была ошибка? (одиннадцатое).

Ошибка была в одиннадцатой упражнении.

Упражнение 3. Ответьте на вопросы по модели.

Модель: − У кого есть телефон? (он) – У него есть телефон.

У кого есть эта книга? (она)-У неё есть эта книга.

У кого есть этот словарь? (мой брат)-У моего брата есть этот словарь.

У кого есть машина? (наш друг)-У моего друга есть машина.

У кого есть билеты в театр? (ваш преподаватель)-У нашего преподавателя есть билеты в театр?

У кого есть учебник? (он)-У него есть учебник.

У кого есть справка? (твой сосед)-У моего соседа есть справка

У кого есть эта газета? (наша подруга)-У нашей подруги есть эта газета.

Упражнение 4. Составьте предложения, используйте данные слова

 Модель: Антон – новый учебник. – У Антона нет нового учебника.

Аня – синяя ручка-У Ани нет синей ручки.

Анна – красный карандаш-У Анны нет красного карандаша.

Самвел – старший брат-У Самвела нет старшего брата.

Алик– младшая сестра-У Алика нет младшей сестры.

Студент – русско-арабский словарь-У студента нет русско-арабского словаря.

Мой брат – новая машина-У моего брата нет новой машины.

Твоя подруга – красивая сумка-У твоей подруги нет красивой сумки.

Наш учитель – новый компьютер-У нашего учителя нет нового компьютера.

Ваш сосед – новая кровать-У вашего соседа нет новой кровати.

Քրիստոնեության ռեֆորմացիա

193. Ընդգծված դերբայները դարձրո՛ւ բայեր:

Օրինակ`

1. Բլոգումդ ներկայացրու, թե ինչի մասին էր ավանդությունը, գրի՛ր նաև թե ինչ բան է ավանդությունը: Գրի՛ր քո կարծիքը տեղի ունեցածի և Մանուկ-խանի մասին, հիմնավորի՛ր:

Ավանդությունը պատմականորեն ձևավորված ու սերնդե-սերունդ փոխանցվող սովորույթների՝ հայացքների՝ կենցաղային կանոնների ևն ամբողջությունը:Ավանդությունը խարդախության և արդարության մասին էր,քրտինքով վաստակածը միշտ վերադառնում է տիրոջը։Այս ավանդության գլխավոր հերոսը Մանուկն էր։Նրան տասներկու տարեկանում նշանակվել էր խան,իր իմաստության և ճշմարտախոսության համար։Գյուղացու գոհարը չէր հասել նրա կնոջը և նրա կինը,իր երեխաների հետ սովամահ էին լինում։Այս ամենը իմանալուց հետո գյուղացին գնում է թագավորի մոտ գանգատվելու։Թագավորը մերժում է իրեն օգնել։Հետո նա հանդիպում է Մանուկ-խանին,պատմում է ողջ ճշմարտությունը և նա իրեն օգնում է։Նա ետ է վերադարձնում  իր գոհարը,իսկ խաբեբային բանտարկում է։