Posted by erikvanyan | Posted in Հայոց լեզու 7-րդ դասարան | Posted on November 19, 2024
Կատարի՛ր առաջադրանքները.
- Յուրաքանչյուր շարքից մի բաղադրիչ ընտրի՛ր և կազմի՛ր բաղադրյալ բառեր: Նշի՛ր, թե ի՞նչ հնչյունափոխություն կատարվեց:
ա) Խնդիր, ձույլ, ջուր, ոսկի, կին, թթու, պետ(ք), տարի: բ) Մուր, անցք, մեծար, անի, ծին, ածո, շող, ային:
Խնդիր-խնդրագիրք
Ձույլ-մետաղաձույլ
ջուր-ջրամբար
ոսկի-ոսկեձույլ
կին-կնամեծար
թթու-թթվասեր
պետ-գնդապետ
տարի-տարեվերջ
2. Պարզի՛ր, թե տրված բառախմբերն ի՞նչ սկզբունքով են կազմված: Խմբերը լրացրո՛ւ նոր բառերով:
Ա. Ծաղիկ, ուղի, լույս, բույր, պատ,մուկ:
Բ. Արևածաղիկ,ծաղկաբույր, ուղղաթիռ, ուղղանկյուն,դեղատուն:
Գ. Ծաղկանոց, ծաղկաստան, անծաղիկ, ուղղություն, ուղղել, անուղղելի,անկենդան:
3. Բառերի ընդհանուր արմատները գտի՛ր, գրի՛ր դրանց ուղիղ ձևերը և տրված բառերը բացատրի՛ր արմատների միջոցով:
Ա.Ելևէջ-ել-և-էջ
Իջևան-իջ
իջնել-իջ
վայրէջք-վայր-էջ
Բ.Բանբեր-բան-բեր
բանակռիվ-բան-կռիվ
բանաստեղծ-բան-ստեղծ
բանասեր-բան-սեր
Գ.Սնափառ-սին-փառք
սնամեջ-սին-մեջ
սնահավատ-սին-հավատ
սնապարծ-սին-պարծ
4. Բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր, հաշվի՛ր, թե քանի՛արմատից և ածանցից է կազմված, և պարզի՛ր, թե բառաշարքերից յուրաքանչյուրն ի՞նչ ընդհանրության հիման վրա է կազմված:
Օրինակ`
մթնկա- մթն(մութն) – կա-2 արմատ:
Բարեսրտություն- բարե (բարի-ա) սրտ (սիրտ) – ություն- 2 արմատ և 1ածանց:
Դժկամություն-դժ- կամ(ք) ություն- 1 արմատ և 2 ածանց:
Ա. Ծովահեն-Ծով-հեն-2 արմատ
լուսնկա-լուսն(լուսին)-կա-2 արմատ
ընձուղտ-ինձ-ուղտ-2 արմատ
նավահանգիստ-նավ-հանգիստ-2 արմատ
գիսաստղ-գես-աստղ-2 արմատ
գիտարշավ-գիտ-արշավ-2 արմատ
բախտակից-բախտ-կից-2 արմատ
ճերմակաթույր-ճերմակ-թույր-2 արմատ
կամազուրկ-կամք-զուրք-2 արմատ
Բ. Մաքրահնչյուն-մաքուր-հունչ-յուն-2 արմատ 1 ածանց
ռմբարկու-ռումբ-արկ-ու-2 արմատ 1 ածանց
վրիժառու-վրեժ-առ-ու-2 արմատ 1 ածանց
կառավարիչ-կառ-վար-իչ-2 արմատ 1 ածանց
կուսակցություն-կուս-կից-ություն-2 արմատ 1 ածանց
անկանխակալ-ան-կանխ-կալ-2 արմատ 1 ածանց
աղմկարարություն-աղմուկ-արար-ություն-2 արմատ 1 ածանց
բանաստեղծություն-բան-ստեղծ-ություն-2 արմատ 1 ածանց
կարգադրիչ-կարգ-դիր-իչ-2 արմատ 1 ածանց
Գ. Բառարանային-բառ-արան-ային-1 արմատ 2 ածանց
անմտություն-ան-միտ-ություն-1 արմատ 2 ածանց
դժբախտություն-դժ-բախտ-ություն-1 արմատ 2 ածանց
հակագիտական-հակ-գիտ-ական-1 արմատ 2 ածանց
տկարություն-տ-կար-ություն-1 արմատ 2 ածանց
գրչակ-գիր-չ-ակ-1 արմատ 2 ածանց
(ապաշնորհ գրող),
գրականություն-գիր-ական-ություն-1 արմատ 2 ածանց։
5. Բաղադրյալ բառեր կազմի՛ր, որոնց առաջին բաղադրիչները լինեն տրված բառերի վերջին բաղադրիչները: Ի՞նչ է փոխվում:
Օրինակ`
զովաշունչ- շնչասպառ:
Մեղմահունչ-հնչադիրք
ուղղաձիգ-ձգաթել
դեղաբույս-բուսակեր
աղեկտուր-կտրակալ
տանտեր-տերհայր
Տանը՝
- Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ:
Բառերն ըստ կազմության լինում են պարզ և բաղադրյալ:
Բաղադրյալ բառերի բաղադրիչներ լինում են արմատներն ու ածանցները:
Միայն արմատներով, առանց ածանցի, կազմված բաղադրյալ բառերը բարդ են:
Մեկ արմատով և ածանցով կամ ածանցներով կազմված բառերը ածանցավոր են:
Բարդածանցավոր են այն բաղադրյալ բառերը, որոնք կազմված են երկու և ավելի արմատից ու ածանցից: 2. Կետերը փոխարինի՛ր տրված ամենահարմար հոմանիշով:Հույն փիլիսոփա Պյութագորասը սիրով մասնակցում (գործակցում, ընկերակցում, մասնակցում) էր օլիմպիական (մրցումներին, խաղերին, մրցամարտերին) խաղերին ու ատլետիկական տարբեր (զանազան, տարբեր, ուրիշ) մրցումների: Երկու անգամ նա արժանացել (արժանի է եղել, արժանի է դարձել, արժանացել է) դափնեպսակի՝ կռվամարտում հաղթելու (հաղթանակելու,հաղթելու, նվաճելու) համար: Երբ նրան հարցրել էին այդ տարօրինակ (տարօրինակ, անսավոր, անօրինակ) հրապուրանքի պատճառը, նա պատասխանել էր. «Եթե գիտական պարապմունքների ընթացքում ընդմիջում (ընդհատում, դադար, ընդմիջում, դասամիջոց) չանենք, հոգնած գլխում ոչ մի (թանկարժեք, արժեքավոր) արժե - քավոր միտք չի ծնվի»:
3. Տրված դարձվածքներով նախադասություններ կազմի՛ր:
Աչքերով ուտել, խելքը ուտել, լույս աշխարհ գալ, գիշերը ցերեկ անել, գլխի ընկնել, ծակուծուկ մտնել:
4. Տրված կապերով կազմի՛ր նախադասություններ: Ո՞ր հարցին են պատասխանում դրանց հետ գործածվող գոյականները:
Պես, հետ, առանց, վրա, համար:
Մարզչի անունը լսելուն պես բոլորը քարացան։
Ես ընկերոջս հետ գնացի կինո դիտելու։
Առանց ընկերների խաղն անհետաքրքիր էր։
Սեղանի վրա դրված մրգերը շատ համեղ են։
Ես գնեցի նվեր ընկերոջս ծննդյան համար։
5. Հարցական դերանվան փոխարեն գրի´ր տրված գոյականները՝ պահանջված ձևով (տրական հոլովով):
Ընկեր, եղբայր, մարդ, մարդկություն, խոսք, գործ, վերադարձ:
Հավատալ ո՞ւմ :
Հավատլ ընկերոջը, եղբորը, մարդկանց։
Հավատալ ինչի՞ն:
Հավատալ մարդկությանը,խոսքին,գործին,վերադարձին։
6. Հարցական դերանվան փոխարեն գրի´ր տրված գոյականները՝ պահանջված ձևով (բացառական հոլովով):
Ընկեր, եղբայր, մարդիկ, հանդիպում, զրույց, հարցուփորձ:
Խուսափել ումի՞ց:
Խուսափել ընկերոջից,եղբորից,մարդկանցից։
Խուսափել ինչի՞ց:
Խուսափել հանդիպումից,զրույցից,հարցուփորձից։
7. Հարցական դերանվան փոխարեն գրի´ր տրված գոյականները՝ պահանջված ձևով (գործիական հոլովով):
Երեխա, աշակերտներ, ընկերներ, գրականություն, մեքենա, սպորտ:
Տարվել ումո՞վ:
Տարվել երեխայով,աշակերտներով,ընկերներով
Հետաքրքրվել ինչո՞վ:
Հետաքրքրվել գրականությունով,մեքենայով,սպորտով։